پستان مجموعه ‌ای از غدد شيری Lobules، کانالهای هدايت کننده شير Ducts به سر پستان و مقدار زيادی چربی است.
سرطان پستان بيماری ای است که در آن سلولهای بدخيم از بافت پستان منشاء می گيرند و به طور نامنظم و فزاينده‌ ای تکثير می يابند و بدون اينکه موجب عکس ‌العمل تدافعی و تهاجمی در سيستم ايمنی بدن شوند، به طريقی از سيستم ايمنی و دفاعی بدن عبور می کنند.

با توجه به ساختار غده پستان عمده ترين انواع اين بيماری به دو دسته تقسيم می‌شوند: کارسنوم لوبول Lobular Carcinoma و کارسنوم مجرايی Ductal Carcinoma.

علائم هشدار دهنده سرطان پستان


تورم و وجود توده‌ سخت و غيرحساس با حدود نامشخص در پستان.
تغييرات نوک پستان شامل خشکی و اگزمای سر پستان که تداوم پيدا کرده و بهبود نيابد
فرورفتگی نوک پستان
انحراف و تغيير در سر پستان
ترشحات سر پستان بويژه ترشحات خونی
تغييرات در شکل و انحنای طبيعی و تقارن پستان
تورم گره های لنفاوی زير بغل
سابقه قبلی سرطان در يک پستان

سبب‌شناسی: سرطان‌ زايی پستان

سرطان پستان شايع ‌ترين نوع سرطان در ميان زنان است. اما سرطان پستان تنها مختص زنان نبوده بلکه مردان نيز در خطر ابتلا به آن هستند. تحقيقات آماری و بالينی روند بدخيمی بيماری سرطان پستان را به عوامل زير مرتبط می دانند:

عوامل ژنتيکی: سابقه ارثی سرطان عامل مهمی در ابتلا به سرطان پستان است. وجود سابقه سرطان پستان بين اعضای نزديک خانواده از جمله مادر، خواهر، دختر، پدر و برادر احتمال ابتلا به سرطان پستان را افزايش می‌دهد.

جلوگيری از سرطان پستان به طريق عمل جراحی (ماستکتومی) و برداشتن و تخليه دو پستان اقدامی پيشگيرانه جدی برای زمانی که بروز سرطان پستان در شخص بيش از %۵۰ باشد توصيه می شود. اما از آنجا که نمی‌توان بافت پستان را به طور صددرصد برداشت احتمال عود سرطان در شخص هنوز باقی است.


سن ‌ـ سرطان پستان رابطه مستقيم با افزايش سن دارد. سرطان پستان در سنين بلوغ و زير ۲۰ سال بسيار نادر و در سنين ۴۰ تا ۵۵ سالگی احتمال ابتلا به آن روندی يکنواخت دارد. زنان بالای ۵۵ سال بيشتر در معرض خطر ابتلاء به سرطان پستان هستند و بايد بيشتر متوجه علائم هشدار دهنده اين بيماری باشند
تغذيه و شيوه زندگی - رژيم غذايی دارای اثرات بالقوه ‌ای در پيشگيری و يا پيشتازی ايجاد سرطان پستان به شمار می رود. مطالعات و تحقيقات علمی ثابت کرده ‌اند که استفاده از سبزيجات تازه و فعاليت جسمانی عامل محافظتی در مقابل سرطان پستان تلقی می شوند در حالی که مقادير زياد چربی حيوانی، مصرف زياد الکل و دخانيات عامل مستعد کننده و پيشتاز در ايجاد سرطان پستان شناخته شده است
مواد شيميايی - تماس با مواد شيميايی سرطان‌زا در محيط مانند پرتونگارها و راديوم‌ از عوامل موثر در ابتلا به سرطان پستان است

عوامل هورمونی:‌ افزايش ميزان ترشح هورمون‌های استروئيدی مانند استروژن در خون اغلب موجب تسريع روند بدخيمی سرطان پستان می شود. از ديگر عوامل موثر در ابتلا به سرطان پستان می توان به اين موارد اشاره کرد:


اولين زايمان در سنين بالای ۳۰ سال
بلوغ زودرس
يائستگی ديررس
تشعشع زياد اشعه به قفسه سينه
ابتلا به برخی از بيماريهای خوشخيم پستان
چاقی مفرط

الگوهای غربالگری سرطان پستان

کشف و معالجه سرطان پستان در مراحل اوليه احتمال بهبودی و درمان بيمار را افزايش می‌دهد. هدف از الگوهای تشخيص کشف سلولهای سرطانی در مرحله‌ای است که هنوز گسترش نيافته اند و متاستاز در آنها صورت نگرفته است. از اين رو، برای تشخيص و کشف توده سرطانی در مراحل اوليه نياز به اجرای الگوهای غربالگری است که عبارتند از :

۱- خودآزمايی- فراگيری چگونگی معاينه مرتب و منظم پستان‌ها توسط خود شخص بهترين روش برای آگاهی و کشف هرگونه تغيير در پستان است. مناسبترين زمان خودآزمايی ۵ تا ۶ روز بعد از پايان عادت ماهانه برای زنان در سنين باروری است. زنانی که يائسه شده ‌اند، بايد يک روز معين در هر ماه را برای اين معاينه انتخاب کنند.

هنگام معاينه ابتدا جلوی آينه ايستاده و در آينه با نور کافی به پستانها به ويژه نوک آنها نگاه کرده و وجود و پيدايش هر تغييری در پوست و نوک پستان را ملاحظه کنيد. سپس در حالت ايستاده دستهای خود را پائين آورده و شکل ظاهری پستان را نگاه کنيد. سپس دستهای خود را بالای سر برده و به دقت هرگونه تغيير در پستان را مورد توجه قرار دهيد. سپس به پشت دراز کشيده و يک دست را زير سر خود گذاشته و با دست ديگر به آرامی پستان را با حرکات دورانی لمس کنيد. بعد از معاينه پستانها زير بغل خود را لمس کنيد. زيربغل محل رشد غدد لنفاوی است و وجود توده و يا بزرگ شدن غدد لنفاوی در اين ناحيه بسيار مهم است و بايد به پزشک مراجعه کرد.

2- معاينه توسط پزشک: معاينات بدنی توسط پزشک شامل بررسی صدای قلب و ريه، غده های لنفاوی در ناحيه گردن و زير بغل، معاينه پستان و شکم است.


ماموگرافی

۳- ماموگرافی: يا عکسبرداری با اشعه ايکس از پستانها که معمولا در زنان بالای ۴۰ سال تجويز می‌شود. ماموگرافی احتمال پی بردن به وجود سرطان را بالا می برد. در اين روش برای تشخيص محل توده در پستان با تاباندن اشعه x از بالا به پايين يک نما و با تاباندن اشعه از يک پهلو به پهلوی ديگر دومين نما حاصل می شود. بررسی ماموگرام (تصوير حاصل از ماموگرافی) اطلاعات نسبتاً دقيقی در مورد اندازه توده و قطر و نواحی منظم و غير منظم توده را به دست می دهد.

۴- سونوگرافی: در زنان زير ۴۰ سال به علت ساختار پستانها، سونوگرافی روش بررسی دقيق تری است. در اين شيوه از امواج صوتی جهت بررسی ساختار توده در پستان استفاده می شود.

۵- ام آر ای (MRI)

۶-اسکن استخوان Bone Scan - تصويربرداری از استخوان به وسيله يک ماده راديواکتيو روشی بسيار ارزشمند است که در تشخيص انتشار سرطان به استخوان، موثر بودن درمان سرطان و روند التيامی نواحی درگير در استخوان به کار می رود.

۷ - نمونه برداری يا بيوپسی (biopsy): يکی ديگر از الگوهای مهم تشخيص است که اطلاعات دقيق‌تری را از وضعيت خوش‌خيم و يا بدخيم بودن توده به دست می دهد. روشهای متفاوت بيوپسی عبارتند از:


نمونه‌برداری با سوزن (needle aspiration): در اين روش توده را بين دو انگشت نگه‌داشته و با يک سوزن ظريف مقداری از بافت با سرنگ کشيده شده و تحت بررسی پاتولوژی قرار می گيرد.
نمونه‌برداری هسته‌ای (Cone biopsy): در اين نوع نمونه برداری، بافت تحت بيهوشی موضعی قرار می گيرد و بخشی از پوست را برش داده شده و با يک سوزن ضخيم قسمتی از بافت برداشته شده و مورد بررسی پاتولوژی قرار می گيرد.
نمونه‌برداری باز (جراحی). در اين روش، بيهوشی عمومی لازم است. جراحی می تواند به دو روش انجام گيرد: ۱- برداشتن تمامی توده و مقداری از بافت پيرامون آن ۲- نمونه‌برداری برشی: در اين روش به علت بزرگی توده و چسبيده بودن آن به پوست يا قفسه سينه قسمتی از توده برداشته شده و مورد مطالعات پاتولژی قرار می گيرد.

۸- آزمايش خون- تومورهای سرطانی آنتی‌ ژن‌های مشخصی را توليد می ‌کنند که ممکن است از طريق آزمايش خون کشف شوند. تشخيص سرطان پستان با اندازه‌ گيری آنتی‌ ژن کارسينو امبريونيک (CEA Carcinoembryonic Antigen) از آزمايش های غربالگر اين بيماری است. افزايش ميزان اين آنتی ژن مبين نشانه های سرطان پستان است و کاهش ميزان اين آنتی ژن در حين درمان نشانه مهار کردن رشد سرطانی سلول و بهبودی بيمار است.

الگوهای درمان سرطان پستان

فرايند درمان سرطان برای هر شخص معين با شرايط بيماری وی می‌باشد. از نمونه الگوهای درمانی اگر دامنه سرطان پستان و غده‌های لنفاوی به زير بغل محدود باشدعبارتند از:

۱- جراحی: مرحله اول معالجه جراحی و برداشتن توده به طريق لامپکتومی (lumpectomy) و يا برداشتن و تخليه پستان (mastectomy) ماستکتومی است و سپس شيوه‌های مانند اشعه درمانی و شيمی درمانی و هورمون درمانی و يا ترکيبی از اين روشها انتخاب می‌شود. در مورادی که سرطان پيشرفته بوده و به ساير نقاط بدن گسترش پيدا کرده باشد معالجات توسط اشعه و شيمی درانی تجويز می‌شود. عوارض جانبی جراحی‌ـ قرمزی‌، التهاب، کشيدگی پوست سينه و سفتی پستان می‌باشد.

۲-راديوتراپی (اشعه درمانی)‌ـ روشی است که طی آن از اشعه با انرژی زياد استفاده می شود و با آسيب رساندن به سلولهای زنده منجر به مرگ آنها می‌شوند.عوارض جانبی راديوتراپی خستگی شديد،‌افسردگی، تهوع، ‌استفراغ، بی‌ اشتهايی و آسيب‌های عروقی و تنفسی می تواند از ديگر عوارض جانبی راديو تراپی باشد. همچنين راديوتراپی ممکن است باعث سرکوب سيستم خونساز بدن و کاهش گلبولهای سفيد و ضعف سيستم ايمنی بدن و نهايتا بروز عفونت شود.

۳- شيمی درمانی‌ـ شيمی درمانی جهت پيشگيری از عود بيماری و مواردی که سرطان در بدن پخش شده تجويز می شود. استفاده از داروهای شيميايی منجر به انهدام سلولهای سرطانی می ‌شود. عوارض جانبی شيمی درمانی عبارتند از: حالت تهوع و استفراغ، ريزش موی سر و ابرو، کاهش گلبولهای سفيد خون، ضعف سيستم ايمنی و دفاعی بدن، عفونت، احساس درد، خشکی دهان و پوکی استخوان، کم‌خونی‌، کاهش تعداد گلبولهای قرمز خون که ممکن است سبب خستگی، سرگيجه و احساس سرما در بيمار شود. اسهال و يبوست، سفتی و خشکی مفاصل از ديگر عوارض جانبی شيمی درمانی است.

۴- هورمون درمانی‌ـ اين روش برای پيشگيری از عود سرطان کاربرد دارد و هدف از آن، کاهش هورمونهای جنسی زنانه (استروژن و پروژسترون) است. برداشتن تخمدانها و يا از کار انداختن آن با اشعه از روش های اين نوع درمان است.


هورمون درمانی در پيشگيری از عود سرطان کاربرد دارد

استفاده از داروهای ضد استروژن مانند تاموکسی ‌فن (Tamoxifen) نيز يکی ديگر از اين روش ها است. حساسيت غده به استروژن با بررسی و آزمايش پاتولوژيکی روی تودة سرطان بيمار پس از نمونه‌برداری مشخص و درجه‌بندی می‌شود. اين درجه حساسيت با اعداد ۱- ۲ و ۳ تقسيم‌بندی می‌شود به طوری که صفر برابر عدم حساسيت به استروژن و ۳ حساسيت شديد محسوب می‌شود.

گر گرفتگی، افزايش ترشحات واژن، افزايش وزن،‌ خشکی پوست، ضعف و خستگی، سردرد و افسردگی، سرگيجه، و ايجاد لخته خون در وريد از عوارض جانبی تاموکسی فن است.

درمان سرطان پستان در زمان حاملگی نيز امکانپذير است اما اين امر رابطه مستقيم با درجه پيشرفت سرطان، نوع درمان مورد نياز و سن جنين دارد. برداشتن و تخليه پستان و غده‌های لنفاوی در زمان حاملگی امکانپذير است و لزومی به قطع حاملگی نيست. اما در چنين مواردی درمانهای ثانويه مانند اشعه درمانی و شيمی درمانی به دليل عوارض سوء آنها در جنين به کار گرفته نمی شود. اگر سرطان قابليت پيشرفت داشته باشد، با تعيين سن جنين ممکن است اقدام به دنيا آوردن زودرس جنين شود.

زنانی که در سنين بارداری هستند،‌ ممکن است بعد از شيمی درمانی عادت ماهيانه آنها قطع شده و دچار يائسگی زودرس شوند (و يا در بعضی مواقع عادت ماهانه بعد از ۱۲-۶ ماه برمی ‌گردد. در برخی از موارد بيمار ممکن است دچار خونريزی ادامه دار شود و عادت ماهيانه او قطع نشود. بيماران مبتلا به سرطان پستان نبايد از قرصهای ضدحاملگی که موجب ترشح هورمونهای هورمونهای جنسی زنانه می ‌شود استفاده کنند و حاملگی تا پس از ۶ ماه بعد از اتمام درمان توصيه نمی‌شود.

موفقيتهای تشخيص و درمان سريعتر بيماران مبتلا به سرطان پستان، تکامل روشهای جديد تشخيصی و درمانی مانند شيمی درمانی و هورمون درمانی و الگوهای غربالگری سرطان پستان توانسته مرگ و مير ناشی از اين بيماری را کاهش دهد

ريه (شش) يا جگر سفيد اندامی است مخروطی شکل مجتمع از بافت اسفنجی که به صورت يک جفت در قفسه سينه قرار دارد. ريه راست متشکل از۳ تکه و ريه چپ از ۲ تکه تشکيل شده است. هر ريه متصل به شاخه ای به نام نايچه است.
سرطان ريه نوعی بيماری است که در آن رشد بافت بدخيم در يک يا هر دو ريه ايجاد می شود.

سرطان ريه شايعترين سرطان در هر دو جنس در سراسر جهان است و بيش از ۸۰% بيماران مبتلا به اين سرطان در فاصله ۵ سال از زمان تشخيص بيماری جان خود را از دست می دهند.
با توجه به سلولی که دچار تراريختی و سرطان شده است اشکال مختلفی از سرطان ريه وجود دارد که هر کدام نشانه ها و عوارض خاص خود را دارند. شايع ترين اشکال سرطان ريه عبارتند از:

۱- سرطان ريه با ياخته های کوچک (Small cell lung cancer)- ياخته های سرطانی نوع کوچک در زير ميکروسکوپ به شکل جوی دو سر ديده می شود و به آن سرطان جو شکل (Oat-shaped) نيز گفته می شود. روند رشد اين نوع سرطان ريه سريع است و در مدت زمان کوتاهی در اندامهای ديگر پراکنده می شود. حدود ۲۰% سرطانهای ريه از اين نوع است.

۲- سرطان ريه با ياخته های غير کوچک (Non-small cell lung cancer)- اين نوع سرطان ريه با توجه به نوع سلول موجود در بافت ريه که دچار تراريختی و سرطان شده است تعريف می شود. اشکال مختلفی از اين نوع سرطان وجود دارد که هر کدام نشانه ها و عوارض خاص خود را دارند و عبارتند از :

i) سرطان بافت بشره ای (Squamous cell carcinoma)- اين سرطان از شا يع ترين انواع سرطان ريه است و شروع آن معمولاً از نايچه ها است و در مقايسه با ديگر اشکال سرطان ريه رشد آهسته تری دارد و مدت ها طول می کشد تا به اندامهای ديگر سرايت کند.

ii) سرطان غدد مترشحه مخاط و مجاری لنفاوی ( Adenocarcinoma) – اين نوع سرطان ريه معمولاً در زير بافت پوششی نايچه ها يا در مجاری لنفاوی کناره خارجی ريه رشد می کند.

iii) سرطان ريه با ياخته های بزرگ ( Large cell carcinoma)- اين نوع سرطان اغلب در شاخه های کوچکتر نايچه ها تظاهر می کند.

از هر ۵ مورد سرطان ريه يکی از آنها از نوع ياخته های کوچک و بقيه از نوع غير کوچک است.

نوع نادری از اشکال سرطان ريه نيز به نام مزو تليوما (mesothelioma) وجود دارد. اين نوع سرطان ريه موجب تراريختی بافت پوششی ريه می شود و در افرادی تظاهر می کند که در تماس با آزبست ( پنبه نسوز) بوده اند.

علائم هشدار دهنده سرطان ريه

• افزايش و يا شدت سرفه در فرد سيگاری
• سرفه همراه با خلط خونی
• تنگی نفس دراثر فعاليت
• خس خس سينه به صورت حاد
• درد مبهم و يا مشخص در قفسه سينه
• خشن شدن صدا يا تغيير آن به شکلی که بهبود پيدا نکند
• عفونت های مکرر ريه و مجاری تنفسی
• کاهش وزن
• بی اشتهائی
• تورم در ناحيه گردن و صورت
• ضعف و خستگی مفرط

علاوه بر نشانه های فوق ممکن است عوارضی در بيمار ظاهر شود که ارتباطی با سرطان ريه نداشته باشد و به سرايت سرطان به اندامهای ديگر بدن مربوط باشد. در چنين مواردی بيمار از سردرد، احساس ضعف عمومی، سهولت شکستگی و آسيب پذيری استخوانها، انواع خونريزی و لخته شدن غير عادی خون شکايت می کند.

سرطان ريه درمراحل ابتدايی هيچ نشانه ای ندارد و بيماران اغلب زمانی به پزشک مراجعه می کنند که بيماری در مراحل پيشرفته قرار دارد و در نتيجه آمار مرگ اين نوع سرطان رقم بالايی دارد.

سبب شناسی: سرطان زايی ريه

عامل مستعد و پيشتاز در تظاهر سرطان ريه مانند هر سرطان ديگری به هم خوردن نظم تقسيم سلولی است. تحقيقات آماری و بالينی روند بدخيمی بيماری سرطان ريه را به اين عوامل ارتباط می دهند:


اعتياد به دخانيات - خطر ابتلا به سرطان ريه با افزايش مقدار و مدت تماس با دود تنباکو رابطهً مستقيم دارد و هرچه سن شروع استعمال دخانيات پائين تر باشد عامل مستعد کننده و پيشتاز در ابتلای به سرطان ريه افزايش پيدا می کند.


آلاينده های موجود در هوای محيط زيست و محل کار- موادی چون آزبست (پنبه نسوز)، گاز رادون (گازی بی رنگ و بی بو که از تجزيه طبيعی اورانيم در آب ، خاک و مصالح ساختمانی قديمی توليد می شود)، اورانيوم و نيکل عامل مستعد کننده و پيشتاز در ابتلاء به سرطان ريه هستند.


استنشاق دود سيگار در محيط برای افراد غير سيگاری


عوامل ژنتيکی- وجود سابقه سرطان ريه بين اعضای نزديک خانواده احتمال ابتلا به اين سرطان را افزايش می ‌دهد.


عوامل ايمنولوژيک(ايمنی) - نارسايی مکانيسم ايمنی طبيعی بدن عاملی مستعد کننده در ايجاد سرطان ريه شناخته شده است.


سن- افراد بالای ۶۰ سال بيشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان ريه هستند و بايد بيشتر مراقب علائم هشدار دهنده اين بيماری باشند.

الگوهای غربالگری سرطان ريه

با توجه به وضيعت عمومی سلامت فرد، بررسی های تشخيص سرطان ريه ممکن است شامل:

۱- عکسبرداری از ريه ها با تابش اشعه X

۲- آزمايش خلط

۳- سی تی اسکن (Computerised tomography scan)- در اين روش دستگاه سی تی اسکن با گرفتن تعدادی عکس توسط اشعه ايکس، تصويری سه بعدی از بدن را نشان می دهد و از اين طريق محل و اندازه دقيق ضايعه و پراکندگی تومور ريه به بخش های ديگر قفسه سينه يا اندام های دورتر مانند کبد مشخص می شود.

۴- سی تی اسکن دورانی يا اسپايرال (Spiral CT scan) -– در اين روش يک دستگاه کامپيوتری سی تی اسکن با حرکات دورانی به دور بدن بيمار در هر دور بيش از صد تصوير از بدن بيمار می گيرد. در سی تی اسکن دورانی ضايعات کوچکی که از طريق سی تی اسکن معمولی قابل روئت نيست، مشاهده می شود.

۵- پرتونگاری با استفاده از تشديد ميدان مغناطيسی (MRI Scan) – اين آزمايش مشابه سی تی اسکن است با اين تفاوت که به جای تابش اشعه X از مغناطيس جهت عکسبرداری از اعضای بدن استفاده می شود. در اين آزمايش بيمار به مدت ۳۰ دقيقه به طور ساکن درون اتاقک اين دستگاه می ماند و تصاوير مقطعی از بدن او تهيه می شود.

۶- نمونه برداری يا بيوپسی (biopsy)- بررسی ميکروسکوپی از نمونه بافت تومور. اين آزمايش بسيار مهم است زيرا مطمئن ترين روش برای تشخيص سرطان ريه و نوع آن به حساب می آيد. روشهای متفاوت بيوپسی ريه عبارتند از:


نمونه‌ برداری با سوزن (needle aspiration): در اين روش با تابش پرتوی اشعه ايکس، توده در صفحه تلويزيون ديده می شود و پزشک با دقت با سوزن مقداری از بافت ريه را با سرنگ کشيده و برای آزمايش بافت شناسی جدا می کند.


نمونه‌برداری با بروتکوسکپ يا برونکوسکپی Bronchoscopy)): بروتکوسکپ لوله ای فلزی و توخالی است که به يک لامپ مجهز شده و از طريق دهان يا بينی به داخل نای فرو داده می شود و مشاهدهً بصری بافت ريه را امکان پذير می کند سپس پزشک با دقت مقداری از بافت و مايع درون ريه را از طريق اين لوله برای امتحان بافت شناسی جدا می کند . قبل از انجام اين عمل به بيمار بيهوشی موضعی داده می شود.


نمونه‌برداری باز (جراحی). در نمونه برداری باز، بيهوشی عمومی لازم است و می تواند به روش معاينه توراسکپی (Thoracoscopy) يا مدياستينوسکپی (Mediastinoscopy) انجام شود. جراحی به پزشک امکان معاينه درون قفسه سينه و غدد لنفاوی نزديک ريه را می دهد وطی آن در پوست پائين گردن شکاف کوچکی داده می شود و از اين طريق لوله ای به درون قفسه سينه فرستاده می شود. انتهای اين لوله متصل به نورافشان و بزرگنما است. جراح در اين مرحله سلولها و غدد لنفاوی که دچار تراريختی شده اند می تواند نمونه برداری و مورد بررسی دقيقتری قرار دهد. از اين طريق می توان اندامهای واقع در منطقه بين ريه چپ و راست را ديد و برای تشخيص پراکنده شدن ياخته های سرطانی به غده های لنفاوی مجاور ريه استفاده کرد.

۷- توموگرافی با نشر پوزيترون يا پت اسکن (PET-Positron emission tomography) - در اين روش دستگاه اسکنر در اطراف بيمار می چرخد و تصوير از طريق نشر پوزيترون بوسيله يک ماده راديواکتيو که به بيمار تزريق شده و يا توسط او استنشاق می شود، شکل ميگيرد، با اين روش مشاهدهً بصری ريه درسه بعد امکان پذير می شود.

۸- سونوگرافی ( Ultrasound) در اين شيوه از امواج صوتی جهت بررسی ساختار توده در ريه استفاده می شود.

۹- آزمايش تنفس (Lung function test )- در اين شيوه بيمار قبل از جراحی تحت آزمايشات تنفسی متفاوت قرار ميگيرد.

۱۰- آزمايش خون- تومورهای سرطانی آنتی‌ ژن و آنزيم ‌های مشخصی را توليد می ‌کنند که ممکن است از طريق آزمايش خون کشف شوند. اندازه‌ گيری آنتی‌ ژن کارسينو امبريونيک
(arcinoembryonic Antigen-CEA) و آنزيم ( Neuron-specific enolase (NSE از آزمايش های غربالگر اين بيماری است. افزايش ميزان سطح اين پروتين ها مبين نشانه های سرطان و کاهش ميزان آنها در حين درمان نشانه مهار کردن رشد سرطانی سلول های بيمار است.

۱۱- اسکن استخوان Bone Scan - تصويربرداری از استخوان به وسيله يک ماده راديواکتيو روشی بسيار ارزشمند است که در تشخيص انتشار سرطان به استخوان، موثر بودن درمان سرطان و روند التيامی نواحی درگير در استخوان به کار می رود.

الگوهای درمانی سرطان ريه

الگوهای درمانی بيماری سرطان ريه بستگی به نوع سرطان، وضعيت بيماری در شروع درمان، سن، سلامت عمومی و چگونگی واکنش بيمار به نوع درمان دارد. سرطان ريه معمولا به دليل غنی بودن سيستم خون رسانی و لنفاوی ريه به راحتی می تواند به ديگر اندامهای بدن سرايت کند.

با توجه به سن و وضعيت سلامت بيمار ممکن است الگوهای درمانی زير بکار گرفته شود:

۱- جراحی – معمولا اگر ضايعه بدخيم منحصر به ريه باشد ممکن است بخش کوچک(wedge section) يا تکه کاملی از ريه (لوبکتومی) ( lobectomy) و يا تمام يک ريه (نومونکتومی) pneumonectomy) ) برداشته می شود. عوارض جانبی جراحی، خونريزی و در نتيجه کم خونی، مشکلات تنفسی و خواب آلودگی است.

۲- شيمی درمانی - جهت از بين بردن ياخته های سرطانی پراکنده مورد استفاده قرار می گيرد. شيمی درمانی جهت پيشگيری از عود بيماری و مواردی که سرطان در بدن پخش شده تجويز می شود. استفاده از داروهای شيميايی منجر به انهدام سلولهای سرطانی می ‌شود. عوارض جانبی شيمی درمانی عبارتند از: حالت تهوع و استفراغ، ريزش موی سر و ابرو، کاهش گلبولهای سفيد خون، ضعف سيستم ايمنی و دفاعی بدن، عفونت، احساس درد، خشکی دهان و پوکی استخوان، کم‌خونی‌، و کاهش تعداد گلبولهای قرمز خون که ممکن است سبب خستگی، سرگيجه و احساس سرما در بيمار شود. اسهال و يبوست، و سفتی و خشکی مفاصل از ديگر عوارض جانبی شيمی درمانی است.

۳- راديوتراپی يا اشعه درمانی - جهت از بين بردن مستقيم ضايعه بدخيم ريه بکار گرفته می شود. در اين روش از اشعه با انرژی زياد استفاده می شود و اين اشعه با آسيب رساندن به سلولهای زنده منجر به مرگ آنها می‌ شود. خستگی شديد، ‌افسردگی، تهوع، ‌استفراغ، بی‌ اشتهايی و آسيب‌های عروقی و تنفسی از عوارض جانبی راديوتراپی است. همچنين راديوتراپی ممکن است باعث سرکوب سيستم خونساز بدن و کاهش گلبولهای سفيد و ضعف سيستم ايمنی بدن و نهايتا بروز عفونت شود.

۴- درمان فوتوديناميک (Photodynamic Therapy ) ـ استفاده از رنگ و نور است. در اين شيوه رنگ به داخل يک وريد تزريق و سپس در تمام بدن منتشر می‌ شود. بعد از چند روز، اين رنگ فقط در سلولهای بدخيم باقی می ‌ماند. سپس نور قرمز رنگ ليزری به سلول تابانده می شود و رنگ درون سلول سرطانی اين نور را جذب می‌ کند. اين امر منجر به عکس ‌العمل فوتوشيميايی که مخرب سلول‌ها است می ‌شود.

۵- درمان بيولوژيکی يا ايمونولوژيک - که مشتمل بر بازسازی، تحريک،‌ هدايت و تقويت سيستم طبيعی دفاعی بدن بيمار است و با استفاده از آنتی‌ بادی و هدايت سيستم دفاعی خود بيمار جهت مبارزه با سرطان صورت می گيرد. استفاده از عواملی مانند اينترفرون‌ـ سلولهايی که فعاليت ضدتوموری مستقيم دارند، و آنتی‌ بادی های مونوکلونال که اثرات تداخل بقاء سلول را دارند، رشد سرطان را کاهش می دهد.

۶- Stent وسيله يا قالبی جهت ايجاد کانال تنفسی مصنوعی در بيمار مبتلا به سرطان ريه- اين روش در بيمارانی که دچار اختلالات تنفسی هستند، بکار گرفته می شود.

۷- سوزاندن ضايعه بدخيم با اشعه ليزر- در بعضی موارد ضايعه بدخيم سرطان ريه منجر به مسدود شدن حنجره می شود. در چنين موردی پزشک با سوزاندن ضايعه بدخيم با اشعه ليزر راه عبور هوا را برای بيمار باز می کند. اين روش به طور کامل نمی تواند منجر به ازبين بردن ضايعه بدخيم شود اما کمکی است جهت سهولت تنفس در بيمار.

سرطان ريه درمراحل ابتدايی هيچ نشانه ای ندارد و بيماران اغلب زمانی به پزشک مراجعه می کنند که بيماری درمراحل پيشرفته قرار دارد. تدابير پيشگيرانه ای مانند دوری از آلاينده ها و عدم استعمال دخانيات و بررسی محيط خانه از نظر عدم وجود گاز رادون و آزبست بهترين روش محافظتی در برابر بيماری مهلک سرطان ريه است.

حنجره (Larynx) بخشی از مجرای تنفسی و عضو اصلی توليد صدا است که در جلوی گردن و پايين زبان قرار دارد و متشکل از چندين غضروف است که در تنفس، تکلم و بلع نقش مهمی را ايفا می‌کند.
سرطان حنجره نوعی بيماری است که حاصل رشد خارج از کنترل و نامنظم ياخته‌های بدخيم در حنجره و بافت‌های اطراف اين عضو است. اين بيماری اغلب در افراد بالای ۴۰ سال شايع است و تظاهر آن در افراد زير ۲۵ سال بسيار نادر است. مردان تقريباً به ميزان ۴ برابر زنان به اين بيماری مبتلا می‌ شوند.

علائم هشدار دهنده سرطان حنجره

• گرفتگی طولانی مدت صدا و يا تغييرات ‌آهنگ صوتی بدون وجود علت بارز
• احساس وجود توده ای در گلو
• برآمدگی در ناحيه گردن
• تنگی نفس در اثر فعاليت
• سرفه مزمن
• سختی و يا احساس درد هنگام بلع
• سرفه همراه با خلط خونی
• غده‌های لنفاوی متورم و سفتی در گردن
• احساس درد در هنگام لمس گلو
• تنفس صدادار
• بوی بد دهان
• گوش درد ( بدون وجود علت عفونت )
• کاهش وزن

سبب شناسی: سرطان ‌زايی سرطان حنجره

عامل مستعد در تظاهر سرطان حنجره مانند هر سرطان ديگری تداخل در نظم تقسيم ياخته‌ها است. تحقيقات ‌آماری و بالينی روند بدخيمی بيماری سرطان حنجره با عوامل زير ارتباط می دهند:

• استعمال دخانيات
• زياده روی در نوشيدن مشروبات الکلی
• استنشاق گرد وغبار فلزات و چوب
• تماس با آلاينده‌‌های شغلی مانندآزبست،( پنبه نسوز)، اسيد سولفوريک ، نيکل
• پوليپ‌ها (ضايعات) تارهای صوتی
• التهاب مزمن تارهای صوتی
• سن - افراد بالای ۴۰ سال بيشتر در معرض ابتلا به سرطان حنجره هستند
• جنس - مردان تقريباً به ميزان ۴ برابر زنان به اين بيماری مبتلا می‌شوند
• نژاد- سياه ‌پوستان درصد بالاتری را نسبت به سفيد پوستان در ابتلا به سرطان حنجره نشان می‌دهند

الگوهای تشخيص سرطان حنجره

با توجه به وضيعت عمومی سلامت فرد، بررسی های تشخيص سرطان حنجره ممکن است شامل:

• معاينه ساده حنجره ، غده‌های لنفاوی و ناحيه گردن توسط پزشک
• پرتو نگاری از حنجره با تابش اشعه X
• راديوگرافی از حنجره توسط دستگاهی بنام فلورسکوپ ( fluoroscope) جهت بررسی شکل و حرکت ساختار حنجره
• معاينه سطح داخلی حنجره با استفاده از دستگاهی بنام لارنگوسکوپ (لارنگوسکوپی- laryngoscopy)
• عکسبرداری ساده قفسه سينه
• سی تی اسکن (Computerised tomography scan)- در اين روش دستگاه سی تی اسکن با گرفتن تعدادی عکس توسط اشعه ايکس، تصويری سه بعدی از بدن را نشان می دهد و از اين طريق محل و اندازه دقيق ضايعه و پراکندگی تومور به بخش های ديگر مشخص می شود.
•پرتونگاری با استفاده از تشديد ميدان مغناطيسی (MRI Scan) – اين آزمايش مشابه سی تی اسکن است با اين تفاوت که به جای تابش اشعه X از مغناطيس جهت عکسبرداری از اعضای بدن استفاده می شود. در اين آزمايش بيمار به مدت ۳۰ دقيقه به طور ساکن درون اتاقک اين دستگاه می ماند و تصاوير مقطعی از بدن او تهيه می شود.
•نمونه برداری يا بيوپسی (biopsy)- بررسی ميکروسکوپی از نمونه بافت مورد نظر. اين آزمايش بسيار مهم است زيرا مطمئن ترين روش برای تشخيص سرطان به حساب می آيد.

الگوهای درمانی سرطان حنجره

انتخاب نوع الگوی درمان بستگی به سابقه بيماری شخص، نوع و محل سرطان حنجره و وضعيت سلامت عمومی بيمار دارد.

معمول‌ترين الگوی درمان سرطان حنجره پرتو درمانی است.

درمان در مراحل پيشرفته بيماری مستلزم جراحی و خارج کردن ضايعه بدخيم و بافت‌های درگير و يا پرتو درمانی پس از جراحی است. در عمل جراحی بخشی يا تمام حنجره (لارينژکتومی laryngectomy-) برداشته می‌شود.

در شرايطی که تمام حنجره به طور کامل برداشته می‌شود، گلوگاه را می‌بندند تا عمل بلع به طور طبيعی انجام شود و بالای نای به منفذی از پوست بخيه زده می‌شود (تراکئوستومی tracheostomy) تا هوا از اين راه وارد ريه شود. در چنين شرايطی تنفس به جای دهان و بينی از طريق اين منفذ يا شکاف صورت می‌گيرد. در صورت برداشتن کامل حنجره روش صحبت کردن از راه مری به بيمار آموزش داده می‌شود و يا از حنجره مصنوعی (مکانيکی يا الکتريکی ) استفاده می شود.

هنگامی که سرطان حنجره مهاجم شده و به ديگر بافتهای بدن و غدد لنفاوی سرايت کرده باشد غده‌های لنفاوی و بافت‌های تراريخته اطراف گردن هم برداشته می‌شود. سرطان مهاجم و پيشرفته حنجره بيشتر نواحی گردن را در بر می‌گيرد تا نقاط دورتر بدن، از اين رو شيمی درمانی، الگوی معمول درمان سرطان حنجره به شمار نمی ‌آيد.

معمولا پس از درمان، فعاليتهای طبيعی بدن به تدريج از سر گرفته می شود و رژيم غذايی خاصی ضروری نيست اگر چه پس از جراحی برای مدتی از رژيم درمانی مايعات استفاده می‌شود تا التيام بافت آسان تر صورت گيرد.

پس از درمان، مراقبت‌های منظم پزشکی الزامی است تا پيشرفت احتمالی بيماری تحت کنترل باقی بماند.

 

 

 

عوامل شغلی
عوامل معینی در خانه و یا محل کار مثل استفاده از پنبه های نسوز و یا تشعشعات رادیواکتیویته می توانند عوامل ایجاد سرطان ریه در فرد باشند. در حقیقت اگر در معرض این عوامل قرار گیرید ریسک ابتلا به بیماری در حدود 2 تا 3 درصد افزایش پیدا می کند. این رقم زمانیکه که شما خودتان هم سیگاری باشید بالاتر خواهد رفت.

پنبه نسوز: یک ماده طبیعی است که از الیاف بسیار ریزی تشکیل شده است که می تواند باعث ایجاد بیماری های مختلفی در فرد شوند. این ماده معمولا در ساختمان خانه ها، مواد عایق کاری و همچنین به عنوان بازدارنده آتش مورد استفاده قرار می گیرد. چندی پیش سازمان محافظت از محیط زیست استفاده از چند فراورده پنبه نسوز را ممنوع اعلام کرد، اما این در حالی است که هنوز در ساختمان خانه های قدیمی، لوله های آب، مواد عایق کاری، مقواهای قطور، رنگ های با فندگی و سایر مواد پوششی و همچنین برخی کاشی ها و موزاییک ها از این ماده استفاده می شود.

در افراد سیگاری استفاده از این ماده ریسک ابتلا به بیماری را 25/1 تا 5 بار نسبت به افراد عادی افزایش می دهد. این رقم بر اساس میزان و مدت زمان قرار گرفتن در معرض ماده فوق الذکر تغییر خواهد کرد.

رادون نوعی گاز می باشد که از طریق شکست اورانیوم آزاد می شود. معمولا در خاک، سنگ های زیر زمینی، چاه ها و مصالح ساختمانی یافت می شود. در امریکا تقریبا 1 خانه از هر 15 خانه سطوح مختلفی از این گاز را دارا هستند. به همین دلیل وزیر بهداشت و درمان و سازمان حفاظت از محیط زیست دستور آزمایش کل خانه ها را صادر کردند. آمار بدست آمده باورنکردنی بود. در تمام خانه ها مقادیر مختلفی از این گاز کشف شد. دومین عامل ابتلا به سرطان ریه بعد از سیگار چنین عواملی هستند که در حدود 5 تا 15 درصد از کل سرطان های ریه از این طریق ایجاد می شوند.

وراثت
از دیگر عوامل بروز سرطان ریه عوامل وراثتی هستند. یک فرد غیر سیگاری اگر یک فامیل ( که سیگاری بوده) داشته باشد که دارای سرطان بوده، 2 تا 4 مرتبه بیش از سایرین احتمال ابتلا به سرطان را دارد. محققان بر این باورند که ژن های مشخصی وجود دارند که باعث ایجاد سرطان ریه می شوند. در حدود 50 تا 70 درصد از سرطان های ریه در جوانان به دلیل مسائل ژنتیکی بروز می کند. شاید عوامل وراثتی و ژنتیکی توضیح قانع کننده ای برای اینکه بسیاری از جوانان غیر سیگاری به سرطان ریه مبتلا می شوند در حالیکه بسیاری از افراد سالمند سیگاری به این بیماری دچار نمی شوند، باشد.

 

2 نوع مختلف سرطان ریه وجود دارد که هر یک از آنها به نوبه خود شامل زیر گروه های متفاوتی می باشند.

 

سلول های غیر میکروسکوپیک سرطان زا، که از رایج ترین نوع آن می باشند و 75 تا 80 درصد از کل موارد سرطان را تشکیل می دهند. زیر گروه های آن شامل ورم های سرطانی، کارسینومای سرطانی کوچک و بزرگ می باشد. هر یک از این بیماری ها بر اساس سلول های سرطانی که در تومور یافت می شوند و نظر پزشکان از طریق مشاهده سلول در زیر میکروسکوپ نامگذاری می شوند.

 

سلول های میکروسکوپیک که خود شامل 3 زیر گروه هستند و از طریق انواع متفاوت سلول ها رشد کرده و به طرق مختلف نیز در سراسر نقاط بدن منتشر می شوند. سلول های کوچک کارسینوما، سلول های بزرگ و در آخر نیز ترکیبی از این دو زیر گروه های این بیماری را تشکیل می دهند که آنها نیز بر اساس سلول های موجود در تومور و تشخیص پزشک بر طبق آنچه که در زیر میکروسکوپ مشاهده می کند نامگذاری می شوند.

 

علائم سرطان ریه
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
این بیماری نشانه های متفاوت بسیار زیادی دارد که از شایع ترین علائم آن سرفه های بی پایان است. این اتفاق زمانی روی می دهد که تومور به اندازه کافی بزرگ شده و مسیر ورودی جریان هوا به درون شش ها را مسدود می کند. نشانه های دیگر سرطان ریه عبارتند از:

 

- تنگی نفس
- درد های دائمی قفسه سینه
- بالا آوردن خون به همراه سرفه ها
- خس خس سینه
- گرفتگی تارهای صوتی
- تورم صورت و گردن
- کاهش وزن
- خستگی
- کم اشتهایی

 

هنگامیکه سرطان به اندازه کافی رشد کرده و به سایر نقاط بدن نیز کشیده شود علائم زیر بروز می کنند:

 

- سردردهای شدید
- احساس درد
- شکستگی استخوان ها
- ضعف
- خونریزی و لخته شدن خون

 

تشخیص
ـــــــــــــــــــــــــــ
آزمایش های مختلفی برای تشخیص سرطان ریه وجود دارد. پزشکان معمولا میزان رشد سلول های سرطانی را درجه بندی می کنند. این امر به آنها کمک می کند که تشخیص دهند که آیا سرطان به سایر نقاط بدن هم کشیده شده است و یا خیر. به این وسیله می توانند روش مناسب درمانی را مد نظر قرار داده و نتایج احتمالی را پیش بینی کنند. برای تشخیص درجه رشد می توان آزمایش های مختلفی از جمله آنچه که در زیر به آن اشاره شده است را انجام داد:

 

عکسبرداری از قفسه سینه توسط اشعه ایكس  ، MRI، سی تی اسکن ، PET اسکن

 

اگرچه کاربر هر یک از این آزمایش ها متفاوت است اما همگی تصویری را که در آن رشد نا متعارف وجود دارد ارائه می دهند. عکسبرداری از طریق اشعه ایکس به این صورت است که یک شعاع نوری به داخل بدن فرستاده می شود و تصاویر را به صورت فیلم ضبط می کند در حالیکه سایر آزمایش ها شامل تصاویر کامپیوتری هستند.

 

تکه برداری از ریه
در این روش قسمتی از بافت تومور موجود در ریه برداشته می شود. سپس آنرا در زیر میکروسکوپ قرار می دهند تا بررسی شود که آیا سلول های سرطانی در آن یافت می شوند یا خیر. این کار هم از طریق وارد کردن یک سوزن به درون قفسه سینه و هم از طریق عمل جراحی امکان پذیر است. در جراحی قسمتی از کل تومور برداشته می شود که پزشکان این امکان را می دهد که نوع سرطان را نیز مشخص کنند.

 

Mediastinoscopy  و Bronchoscopy
در این دو فرایند مجاری لوله ای شکلی به درون ریه ها هدایت می شوند و به مناطقی که سرطان آنرا فرا گرفته است فرستاده می شوند تا مناطق دارای رشد غیر طبیعی را شناسایی کنند. در این نوع آزمایش ممکن است که نمونه هایی از بافت برای تکه برداری برداشته شود.

 

آزمایش سلول های موجود در خلط
خلطی که از طریق سرفه از ریه ها بالا می آید وسیله خوبی برای آزمایش سرطان به شمار می رود. از مزایای این روش این است که می تواند سرطانی را که از طریق اشعه ایکس شناسایی نمی شود را آشکار کند اما مکان دقیق تومور از این طریق مشخص نمی گردد و لازم است که با آزمایش های دیگر همراه شود.

 

اگرچه تصویر برداری و سایر آزمایش های ذکر شده خیلی سریع بیماری را مشخص می کنند ولی به دلیل خطراتی که در بر دارند برای همه افراد پیشنهاد نمی شوند. بنابر این بهتر است که ابتدا با پزشک خود در مورد ریسک ابتلا به سرطان ریه مشورت کنید و بعد آزمایشات لازم را انجام دهید.

 

روش ها درمانی
ــــــــــــــــــــــــــــــ
این بیماری شامل چند روش درمانی مختلف است. یکی از آنها جراحی است ( زمانی از این روش استفاده می شود که تومور سرطانی تنها در یک قسمت مشخص از ریه و گره های لنفاوی نزدیک به آن مشاهده شود) دیگری پرتو درمانی است ( با استفاده از اشعه ایکس و سایر تشعشعات سلول های سرطانی کشته می شوند) شیمی درمانی ( داروهایی که برای متوقف کردن سلول های سرطانی استفاده می شوند حال چه به طور کلی آنها را از بین ببرند و چه از تقسیم شدن آنها جلوگیری کنند)

 

برای بسیاری از بیماران این روش های درمانی، بیماری را به طور کلی از بین نمی برد و فقط در رشد سلول های سرطانی وقفه ایجاد می کند و به بیمار اجازه میدهد تا مدت زمان بیشتری را زنده بماند. اما باید همیشه به پیشرفت های جدید علم پزشکی چشم امید دوخت. به عنوان مثال BLP25 واکسنی است که در آلبرتای کانادا مورد مصرف قرار گرفت و با موفقیت بر روی سلول های غیر میکروسکوپیک سرطانی عمل کرد. بیمارانی که تحت درمان این نوع واکسن بودند 44 ماه بیشتر از بیمارانی که تحت درمان عادی بودند عمر کردند. همچنین سرطان نتوانست کیفیت زندگی این نوع بیماران را تغییر دهد.

 

نفس عمیقی بکشید
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ

اگرچه سرطان ریه می تواند در سالم ترین افراد هم بروز کند روش های معینی وجود دارند که می توانند ریسک ابتلا به این بیماری را کاهش دهند. اولین راه قطعی در پیشگیری متوقف کردن استعمال دخانیات می باشد. روش صحیح زندگی کردن را برگزینید و ورزش و نرمش را هیچگاه فراموش نکنید. اما اگر هنوز هم مردد هستید می توانید پیرامون این بیماری با پزشک خود مشورت کنید. او شما را با روش های متفاوت پیشگیری آگاه می کند و نصایح مفیدی را در اختیار شما می گذارد.

همیشه در مورد خطرات دود سیگار برای افراد غیر سیگاری مطالب بسیاری می شنوید و حتی پیش بینی شده است که خطرات آن در افراد غیر سیگاری نسبت به افرادی که سیگار می کشند بیشتر است. با توجه به میزان قرار گرفتن در معرض دود سیگار میزان ریسک ابتلا به سرطان متفاوت است. برای پژوهشگران یافتن گروهی که به هیچ وجه در معرض دود سیگار نبوده اند کار دشواری است و پیدا کردن مضرات واقعی دود سیگار برای افراد غیر سیگاری کمی با مشکل بر خورد می کند. اگرچه اطلاعات موجود در این زمینه حاکی از آن است که در این افراد ریسک ابتلا به سرطان 25/0 تا 45/0 درصد افزایش می یابد.

 

 

برای خواندن بقیه مطلب بر روی ادامه مطلب کلیک کنید